Aletta Jacobs (1854 – 1929) groeide op in een generatie van honderd jaar geleden. Mannen domineerden het dagelijks leven. Vrouwen hadden een ondergeschikte rol; ‘Het enige recht van de vrouw is het aanrecht’. Voor Aletta waren de rechten die wij vrouwen tegenwoordig als vanzelfsprekend ervaren, nog stoute toekomstdromen.
Geboren in een groot gezin genoot zij van de luxe dat haar vader haar beroepswens arts van harte steunde. Hij was van mening dat zijn kinderen allemaal – jongens én meisjes– moesten kunnen studeren. In elke vrije minuut dook Aletta dan ook in vaders bibliotheek. Ze las veel boeken van vrijdenkende schrijvers. Daar groeide haar wens arts te worden. Om de studie geneeskunde überhaupt te mogen beginnen, kreeg zij uiteindelijk toestemming van de minister. Zij rondde haar studie succesvol af: als eerste vrouw met het artsexamen in 1878 in Utrecht, en 1879 promoveerde ze als eerste vrouw in Groningen. Wat een prestatie!
Huisarts met oog voor vrouwen
Vervolgens vestigde zij zich als huisarts aan de Herengracht in Amsterdam. Onder andere gaf zij consulten aan arme vrouwen. In de tijd van de beginnende industrialisering kwamen ook andere geneeskundige en maatschappelijke problemen aan de orde. Zij zag bijvoorbeeld vrouwen die door de vele zwangerschappen hun lichaam hadden uitgeput. Dit probleem zette haar aan tot verdere wetenschappelijke studies over een voorbehoedmiddel: het pessarium.
Verkiesbare vrouwen
Wat Aletta Jacobs tijdens haar werk als huisarts meemaakte, motiveerde haar om aan de verkiezingen deel te nemen. Echter, in 1882 toen Koningin Wilhelmina twee jaar op de troon zat, werd zij voor de kieslijst geweigerd. De uitbreiding van het mannenkiesrecht in 1893 was aanleiding voor de strijd om het algemeen kiesrecht onder de vrouwen los te trappen. Jacobs riep de vrouwen op om zich te organiseren en hun economische en politieke rechten op te eisen. Zij zag de voordelen van samenwerken in en het bundelen van krachten van vrouwen uit het hele land. Hierop volgde een jarenlange strijd totdat in 1916 een grondwetswijziging werd doorgevoerd: Passief vrouwenkiesrecht. Dit betekende dat vrouwen het recht kregen zich verkiesbaar te stellen. Drie jaar later volgde eindelijk de invoering van algemeen kiesrecht voor alle ingezetenen vanaf 23 jaar, voor het eerst landelijk toegepast bij de verkiezingen in 1922.
Ook jouw stem telt
Wij weten allemaal niet meer anders, als dat wij 17 maart 2021 naar de stembus worden geroepen. Vaak hoor ik negatieve geluiden zoals ‘mijn stem telt toch niet’ of ‘die doen daar op de pluche tóch wat ze willen’. Maar: elke stem telt, en als niemand gaat stemmen, zal de volksvertegenwoordiging inderdaad alles naar de zin van een kleine groep mensen doen.
Werk aan de winkel
Ondanks de positieve ontwikkeling richting vrouwenrechten is nog veel werk aan de winkel: vrouwen worden nog onderbetaald, de zorgtaak wordt hun meestal toegeschoven en hebben wij vaak nog te maken met oude rolpatronen. Huiselijk geweld, abortus en het taboe daarop, intimidatie op straat en op de werkvloer, vrouwenquota zijn onderwerpen waar nog veel moet veranderen.
Invloed met impact
Het thema van internationale vrouwendag 2021 op 8 maart is INVLOED MET IMPACT. Dat betekent: denk niet in problemen, maar in kansen, uitdagingen en mogelijkheden. Samen zijn we verantwoordelijk om onze leefomgeving en de wereld een beetje mooier te kleuren. Er zijn diverse digitale bijeenkomsten en lezingen over deze onderwerpen. Surf maar op het wereldwijde web, en je komt zeker een platform tegen dat je aanspreekt
Tot slot: ga stemmen, want veel beekjes maken een groot water. Aletta Jacobs heeft het ons voorgedaan!
Aurelia Renierkens
Lid projectgroep ZIN
